Medycyny Sportowej
W Poradni wykonywane są kompleksowe badania medycyny sportowej, obejmujące diagnostykę, ocenę wydolności organizmu oraz wydawanie orzeczeń o zdolności do uprawiania sportu. Usługi skierowane są zarówno do zawodowych sportowców, jak i osób uprawiających sport rekreacyjnie, a także dzieci i młodzieży podejmujących aktywność fizyczną w ramach zajęć klubowych.
Medycyna sportowa - kompleksowa opieka nad sportowcami
Medycyna sportowa to specjalistyczna dziedzina medycyny zajmująca się profilaktyką, diagnostyką i leczeniem urazów oraz problemów zdrowotnych związanych z aktywnością fizyczną.
Zakres medycyny sportowej
- Urazy sportowe - profilaktyka i leczenie
- Badania wydolnościowe sportowców
- Planowanie treningu medycznego
- Rehabilitacja po kontuzjach
- Dietetyka sportowa
- Suplementacja w sporcie
- Medycyna sportów wyczynowych
Urazy sportowe
Urazy sportowe wymagają specjalistycznego podejścia z uwzględnieniem specyfiki danej dyscypliny sportowej i poziomu zaawansowania sportowca.
Urazy kolan w sporcie
Kolana są szczególnie narażone na urazy w sportach kontaktowych i wymagających szybkich zmian kierunku ruchu.
- Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL)
- Uszkodzenia łąkotek (menisków)
- Urazy więzadeł pobocznych
- Zespół bólu rzepkowo-udowego
- Zapalenie ścięgna rzepki (jumper's knee)
- Zespół tarcia więzadła biodrowo-piszczelowego
- Rehabilitacja funkcjonalna przed powrotem do sportu
Zerwanie ACL - kompleksowe leczenie
Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego to jeden z najpoważniejszych urazów w sporcie, wymagający długotrwałej rehabilitacji.
- Mechanizm urazu - skręt kolana bez kontaktu
- Charakterystyczny "trzask" i natychmiastowy ból
- Obrzęk kolana w ciągu kilku godzin
- MRI - dokładna diagnostyka
- Rekonstrukcja więzadła - najczęściej własnym ścięgnem
- Rehabilitacja 6-9 miesięcy
- Testy funkcjonalne przed powrotem do sportu
Urazy mięśni i ścięgien
Urazy mięśniowo-ścięgniste stanowią znaczny odsetek wszystkich kontuzji sportowych.
- Naderwania mięśnia dwugłowego uda
- Urazy mięśnia czworogłowego uda
- Urazy mięśni przywodzicieli
- Zapalenie ścięgna Achillesa
- Zerwanie ścięgna Achillesa
- Zespoły przeciążeniowe ścięgien
- Stopniowanie urazów - I, II, III stopień
Urazy stawu skokowego
Staw skokowy to najczęściej urazowane miejsce w wielu dyscyplinach sportowych.
- Skręcenie nadgarstka stopy
- Uszkodzenie więzadeł zewnętrznych
- Niestabilność przewlekła kostki
- Impingement przedni stawu skokowego
- Urazy chrząstki w stawie skokowym
- Protokół RICE - rest, ice, compression, elevation
- Trening propriocepcji i stabilności
Urazy barku w sporcie
Bark jest szczególnie narażony na urazy w sportach nad głową i sportach kontaktowych.
- Zwichnięcie stawu ramiennego
- Uszkodzenie stożka rotatorów
- Zespół cieśni podtakowej (impingement)
- Niestabilność stawu ramiennego
- Urazy obrąbka stawowego (SLAP)
- Swimmer's shoulder - zespół pływaka
- Thrower's shoulder - zespół miotacza
Medycyna poszczególnych sportów
Każda dyscyplina sportowa ma swoje charakterystyczne urazy i wymagania zdrowotne.
Piłka nożna
- Urazy kolan - najczęstsze w piłce nożnej
- Kontuzje kostki i stopy
- Urazy głowy - wstrząśnienia mózgu
- Naderwania mięśni uda i łydki
- Periostitis - zapalenie okostnej
- Profilaktyka - odpowiednia rozgrzewka
- Trening stabilizacji core i propriocepcji
Bieganie długodystansowe
- Zespół tarcia więzadła biodrowo-piszczelowego
- Zapalenie rozcięgna podeszwowego
- Zespół przedziału goleni
- Złamania stresowe kości stępu, piszczeli
- Kolano biegacza (runner's knee)
- Analiza biomechaniczna biegu
- Dobór odpowiedniego obuwia
Koszykówka
- Urazy skoku - kostka, kolano
- Kontuzje palców - basketball finger
- Urazy barku przy rzutach
- Zespoły przeciążeniowe kręgosłupa
- Trening pliometryczny - profilaktyka
Tenis
- Tennis elbow - epicondylitis lateralis
- Golfer's elbow - epicondylitis medialis
- Urazy barku - impingement
- Urazy kręgosłupa przy serwisie
- Analiza techniki gry
- Odpowiedni dobór rakiety
Badania wydolnościowe
Badania wydolnościowe pozwalają na ocenę możliwości organizmu sportowca i optymalizację treningu.
Test spiroergometryczny
Test wysiłkowy z analizą gazów oddechowych to złoty standard oceny wydolności aerobowej.
- Pomiar VO2max - maksymalnego poboru tlenu
- Próg anaerobowy i próg kompensacji oddechowej
- Analiza wydechowego CO2
- Ocena ekonomii wysiłku
- Planowanie stref treningowych
- Monitorowanie postępu treningowego
- Wykrywanie przeciążenia
Testy siły i mocy
- Dynamometria - pomiar siły izometrycznej
- Testy skoków - counter movement jump
- Analiza mocy względnej i bezwzględnej
- Testy asymetrii międzykończynowej
- Ocena siły mięśni stabilizujących
Analiza biomechaniczna
- Analiza techniki ruchu
- Wykrywanie błędów biomechanicznych
- Optymalizacja efektywności ruchu
- Profilaktyka urazów
- Analiza chodu i biegu
Rehabilitacja sportowa
Rehabilitacja sportowa ma na celu nie tylko wyleczenie urazu, ale przywrócenie pełnej sprawności sportowej.
Fazy rehabilitacji
- Faza ostra - kontrola bólu i obrzęku
- Faza podacute - przywracanie zakresu ruchu
- Faza przewlekła - odbudowa siły
- Faza funkcjonalna - ćwiczenia sport-specyficzne
- Return to sport - testy przed powrotem
Nowoczesne metody rehabilitacji
- Krioterapia całego ciała
- Terapia fal uderzeniowych (ESWT)
- Electro-Myo-Stimulation (EMS)
- Laser wysokoenergetyczny
- Terapia wibracyjna
- Kompresja pneumatyczna
- Blood flow restriction training
Trening czynnościowy
- Ćwiczenia propriocepcyjne
- Trening stabilizacji core
- Ćwiczenia pliometryczne
- Trening agility i reaction time
- Sport-specific drills
Dietetyka sportowa
Właściwe żywienie jest kluczowe dla osiągnięcia optymalnych wyników sportowych i szybkiej regeneracji.
Makroskładniki w diecie sportowca
- Węglowodany - główne źródło energii
- 5-10g/kg masy ciała w sportach wytrzymałościowych
- Białko - budowa i regeneracja mięśni
- 1.2-2.0g/kg masy ciała dziennie
- Tłuszcze - 20-35% kaloryczności diety
- Kwasy omega-3 - właściwości przeciwzapalne
Timing żywieniowy
- Posiłek przedtreningowy - węglowodany 2-3h przed
- Nawodnienie - 500-600ml na 2-3h przed
- Podczas treningu - napoje izotonicznyche
- Po treningu - okno anaboliczne 30-60min
- Stosunek węglowodany:białko 3:1 lub 4:1
Suplementacja w sporcie
Suplementacja może wspierać osiągi sportowe, ale musi być oparta na naukowych dowodach.
- Kreatyna - zwiększa moc w wysiłkach krótkich
- Beta-alanina - buforuje kwasowość mięśni
- Kofeina - poprawia koncentrację i wytrzymałość
- Białko serwatkowe - szybka absorpcja
- HMB - zmniejsza katabolizm mięśniowy
- Glutamina - wspiera regenerację
- UWAGA: kontrola antydopingowa!
Profilaktyka urazów
Zapobieganie urazom jest równie ważne jak ich leczenie w medycynie sportowej.
Program profilaktyki urazów
- Prawidłowa rozgrzewka - dynamic warm-up
- Trening siły i stabilności
- Ćwiczenia propriocepcyjne
- Kontrola techniki ruchu
- Stopniowe zwiększanie obciążeń
- Odpowiedni odpoczynek i regeneracja
- Kontrola czynników środowiskowych
Programy FIFA 11+
Program FIFA 11+ to naukowo udowodniony program profilaktyki urazów w piłce nożnej.
- 15-minutowy program ćwiczeń
- Ćwiczenia stabilności i siły core
- Trening równowagi i propriocepcji
- Kontrola lądowania po skokach
- 30-50% redukcja liczby urazów
Screening ruchowy
- Functional Movement Screen (FMS)
- Ocena jakości podstawowych wzorców ruchu
- Identyfikacja asymetrii i dysfunkcji
- Indywidualne programy korekcyjne
Psychologia sportu
Aspekty psychologiczne mają ogromny wpływ na występ sportowy i proces rehabilitacji.
Przygotowanie mentalne
- Trening koncentracji i uwagi
- Techniki wizualizacji i imagery
- Zarządzanie stresem przedstartowym
- Budowanie pewności siebie
- Ustalanie celów SMART
Powrót po kontuzji
- Lęk przed ponownym urazem
- Stopniowe budowanie pewności
- Wsparcie psychologiczne
- Realistyczne oczekiwania
Monitorowanie treningu
Nowoczesna technologia pozwala na precyzyjne monitorowanie obciążeń treningowych.
Wskaźniki obciążenia
- Tętno i strefy HR
- Rate of Perceived Exertion (RPE)
- Training Stress Score (TSS)
- Load:recovery ratio
- Wellness questionnaires
Technologie GPS i IMU
- Analiza prędkości i dystansu
- Monitoring akceleracji i deceleracji
- Player load i mechanicalne obciążenie
- Asymetrie w ruchu
Regeneracja i recovery
Regeneracja jest równie ważna jak sam trening dla osiągnięcia optymalnych wyników.
Metody regeneracji
- Sen - 7-9 godzin wysokiej jakości snu
- Aktywna regeneracja - lekki ruch
- Masaż sportowy
- Krioterapia i kontrastowe kąpiele
- Sauna i terapia ciepłem
- Kompresja pneumatyczna
- Techniki relaksacyjne
Monitoring regeneracji
- Heart Rate Variability (HRV)
- Tętno spoczynkowe rano
- Subiektywne odczucie regeneracji
- Markery biochemiczne (CK, LDH)
- Analiza jakości snu
Dopłngiedyka sportowa
Medycyna sportowa przestrzega surowych zasad antydopingowych dla fair play w sporcie.
- Lista substancji zabronionych WADA
- TUE - Therapeutic Use Exemptions
- Kontrola suplementów
- Edukacja sportowców
- Procedury podczas kontroli
PILNY 12.09.2025
Aktualizacja przez NFZ: 18.08.2025